Algemene inrichting en aankleding

Allerzielen Alom is een bijzondere avond voor iedereen. Door de gedenkplaats een andere dan de gebruikelijke aankleding te geven wordt dit duidelijk gemaakt.  Doel is om een gastvrije plek te creëren waar iedereen zich goed kan voelen.

Gastvrijheid
Bij Allerzielen Alom spelen gastvrijheid en respect een belangrijke rol. Niets opdringen en toch de mensen aanmoedigen. Hoe doe je dat? Gastvrijheid heeft vormgevings- en performance-aspecten. Hoe de tafels neer te zetten, het publiek tegemoet te treden en welke kleding te dragen om herkenbaar te zijn?
Gastvrijheid is meer dan het schenken van een warm drankje. Tijdens de vieringen komt een zeer divers publiek met alle mogelijke emoties naar de gedenkplek. Een belangrijk punt is dat iedereen zich veilig en aangenaam voelt. Door actief om te gaan met gastvrijheid worden gasten goed ontvangen, voelen ze zich welkom en kunnen de emoties een plek krijgen. Belangrijk is dat de juiste balans gevonden wordt tussen dienstbaarheid en initiatief.

Entree
De entree van een locatie verdient aandacht. Binnenkomen doe je maar één keer. Een goede entree biedt mensen gelegenheid om te landen, om de drukte van alledag achter zich te laten. Gidsen verwelkomen en geven tekst en uitleg. Het is gelijk een kennismaking met laagdrempelige rituelen zoals het bladertapijt, het tasje met een lichtje of een bloem uit de bloemenlamp. Kunstvormen die elders op dit deel van de website beschreven staan.

Gidsen
Gidsen zijn van groot belang. Vooral op gedenkplaatsen die niet in één blik te overzien zijn, vervullen de gidsen een belangrijke rol. Duidelijk herkenbaar door bijvoorbeeld een grote lampion geven ze informatie over de lengte van de route en wat men tegen gaat komen. Bij de afzonderlijke onderdelen geven ze uitleg over hoe het werkt. De gidsen verstaan de kunst om de behoefte aan te voelen. Het kan bijzonder zijn om belangstellend te vragen wie de mensen herdacht hebben. Het bleek dat mensen het fijn vonden om over hun overledenen te praten.
In het eerste jaar werd voor de gidsen een rugzakconstructie ontworpen van bamboe met een deken en een lichtje. Van verre waren de gidsen te zien door het hoge licht. Ze kregen de bijnaam dwaallichtjes. In 2007 werd een rijstpapieren ballon meegedragen en was de kleurcode wit. In 2009 kwam er de gidsenstaf, een stoere boomtak met daarop een verlicht vogeltje van kaarsvet met een wit verlicht tasje voor attributen als een zaklampje, zakdoekjes of snoepjes.
Artists: Carina de Wit, Ada Leenheer

Vuur
Vuur is een levend materiaal dat sterk sfeerbepalend is. Vuur heeft zowel levenschenkende als levensbedreigende eigenschappen; het geeft licht, warmte en energie, maar aan het gebruik van vuur zijn ook gevaren verbonden. Vuur is een belangrijk element binnen Allerzielen Alom. Het is in veel opzichten niet te vervangen door kunstlicht. De letterlijke warmte van vuur geeft de bezoeker het gevoel welkom te zijn. Naast bekende vuurvormen als fakkels, stormlampen en vuurkorven, hebben we ook zelf veel vuurvormen ontwikkeld. Sinds 2009 zijn er ook vuurworkshops om vrijwilligers met vuur te leren werken. Binnen Allerzielen Alom ontwikkelde vuurvormen zijn bijvoorbeeld: olielampjes van doorgezaagde colaflessen; vuurpotten van olieblikken met gaatjestekeningen; betonnen vuurschalen gemaakt in een kuil in de grond waar het beton is uitgehard; ovens van bakstenen om warm zielenbrood te bakken;
grafkaarsen met bamboestokjes om de lichtjes te laten drijven; kachels van vuilnisbakken voor het opwarmen van soep; kraampjes met licht- en vuurartikelen zoals kaarsen, vuurkorven, hout en lampenolie om te kopen, te huren of te lenen.
Kunstenaars: Fiona de Bell, Natasja van Eijk, Lenneke van der Goot, Anja Janssen, Reinier Kurpershoek, Carina de Wit.

Vuurwinkel
Bij de entree is het raadzaam om een vuurwinkel of -stalletje in te richten waar bezoekers grafkaarsen, fakkels, vuurgel, lampolie, lucifers, aanstekers, waxinelichtjes en hout kunnen kopen. In Zuid-Europese landen en Mexico is dit gebruikelijk. Een heel bijzondere manier om doden te herdenken is met Thaise Sky Lanterns*. Dit zijn grote papieren lampionnen die opstijgen door de hitte van een aan te steken vuurmechaniekje. Ze kunnen bij weinig wind opgelaten worden in nagedachtenis van een overledene.
Vuurkorven, partytenten en eventueel klapstoelen kunnen gratis verstrekt of verhuurd worden, zodat nabestaanden rond het graf hun plek aangenaam in kunnen richten.

* Let op. In Nederland is inmiddels een vergunning nodig voor zulke lantaarns.

Vormen voor vuur
Voor de markering van de route kunnen fakkels en stormlampen met lampolie ingezet worden. Op water is het mogelijk om vuurvlotten te laten drijven. Markante plekken kunnen gemarkeerd worden door oliedrums met vuur. De kleinere blikken met vuur doen het goed als bakens.

Blusmaterialen
Voorkomen is beter dan blussen. Bij vuur horen blusmiddelen. Brandblussers, emmers met water voor houtbranden, emmers met zand voor oliebranden, en eventueel blusdekens kunnen langs de route gezet worden. In overleg met de brandweer moet daar een plan voor opgesteld worden.

Licht
Vuur is bij slecht weer een kwetsbaar medium en moet daarom ondersteund worden door licht. Licht is echt een zaak voor vormgevers, die het gebied kunnen lezen en gebruik kunnen maken van elementen in het terrein. Daarbij is het van belang dat de ontwerper het Allerzielen Alom gedachtegoed kent. Dat wil zeggen nadenken over duisternis door bijvoorbeeld een donker pad minimaal te verlichten, en levend vuur als lichtbron erkennen. Werken in coulissen is mooi; toneelmatig, maar ook sprookjesachtig.
Lichtvormgeving: Ronald Tebra van iMagineAir, Reint Baarda.

Lichtontwerp
Een lichtontwerp met theaterlampen is, mits op bescheiden schaal toegepast, nodig om de locaties een bijzondere atmosfeer mee te geven. Het benadrukt de landschappelijke en ruimtelijke kwaliteiten. Plekken krijgen rugdekking en bieden een sprookjesachtige geborgenheid. De lampen kunnen ook ondersteunend zijn voor de afzonderlijke onderdelen. Vergeet niet een eventueel benodigd aggregaat, vanwege het geluid, op een flinke afstand van de route te plaatsen.

Kleine verlichtingselementen
Tijdens Allerzielen Alom liggen langs de route plastic bolletjes met een elektrisch lampje erin. Ze wijzen op subtiele manier de weg. Ledlampjes op een stokje markeerden een lang donker pad naar het Hiernamaals in Castricum. De minimale puntlichtjes maakten dat de duisternis nog sterker ervaren werd.

Lichtprojecties
Speciaal ontworpen projecties zorgen voor een nieuwe aanblik van gebouwen of objecten. De buitenmuur van de aula op Zorgvlied veranderde in een langzaam bewegend universum, het kantoor werd letterlijk schilderachtig en het kruis op het kerkhof in Purmerend kreeg een bloemenprojectie. Op graven en door ramen waren historische filmbeelden te zien.

Muziek
Muziek raakt mensen direct in hun ziel. Soms krijgt muziek in combinatie met performance een bijna mythisch karakter. Mark Nieuwenhuis stond de hele avond in een wankel bootje op zijn trompet te blazen en gaf het beeld van een wachter op de Styx. Specifiek ontwikkelde instrumenten zijn de bolvormige koperen grafvazen die vaak te vinden zijn op oude graven. Zij geven een prachtige klank. Zang kan ondersteunend zijn bij een performance of gewoon onverwachts ergens klinken. Nabestaanden kunnen zangers voor een bepaalde tijd bestellen bij een graf. Het namen zingen is een terugkerend ritueel dat op een Allerzielen Alomviering niet kan ontbreken. (foto: Max Linsen).

Soep
In negen grote wokken dampt de misosoep. Iedereen die een kop soep krijgt, kan een handje soepgroenten in de pan gooien voor nieuwe soep. Dit refereert aan het idee dat overledenen ook iets hebben achtergelaten voor anderen.
Kunstenaars: Miguel Brugman, Fiona de Bel, Reinier Kurpershoek

Glühwein, chocolademelk, zielenbrood
Een avond vol indrukken en emoties kan niet zomaar aflopen. Een hangplek is ineens hard nodig. Bijvoorbeeld bij een zelfgebouwde oven waar het zielenbrood wordt gebakken. Of zittend op een strobaal bij het vuur waarboven grote pannen met warme chocolademelk en glühwein hangen. Om op te warmen, een praatje te maken of in het vuur te staren.
Kunstenaars: Fiona de Bel, Lenneke van der Goot, Reinier Kurpershoek.