Quotes from questionnaires

Here is a selection of one hundred quotes from the researc questionnaires collected by the Radboud University, Nijmegen, in 2007. For more information about this research, click here.

Warmth and togetherness
I felt something of warmth and togetherness for the first time since my daughter’s death three and a half months ago.

Keep remembering
The funeral is the end for many, the last honours. We should honour the dead on a regular basis, and remember them as dear next-of-kin who stay with us in our lives in one way or another.

Wonder
I was full of wonder. I walked as if in a dream. The colours, the smells, the calmness of the air, the smoke, the candles, the soup, the raisin bread, de melting ice plates, in short … everything was beautiful.

Feeling the presence of the dead
During Allerzielen Alom I felt the presence of a very dear loved one. It was a wonderful feeling to be able to turn to her, to honour her, and to ask her to stand behind me. I, as was my daughter, was surprised to find that I very happy and satisfied from 5 to 10 o’clock in the evening.

Observations
There was an 80 year old woman who always acted tough, but let her tears flow freely. I ran into one of my son’s nurses, who said she had left a candle by his gravestone, how thoughtful of her!

Finding a form after 50 years
After 50 years I finally found a form to commemorate my deceased sister in fantastic surroundings.

Getting accustomed
It took a little getting used to to this modern way of commemoration, including the choice of the date, that is, not on the Catholic date of 2 November. However, I felt quiet-peace-togetherness. It really felt good to be about to laugh and cry and be together with my family at the cemetery, living and deceased.

Going nuts
My father would have gone nuts with Allerzielen Alom.

Realisation of coming loss
All of a sudden I realised that my parents had become older, and that I would no longer have them in a little while. I felt the loss to come.

Initial doubts
Originally we had our doubts about this initiative. For a noisy circus, but we quickly changed our opinion. It was serene.

Still fresh
At first I was hesitant, because my husband just passed away. It is still fresh and emotional. However, the beginning was beautiful with the fire baskets and the film, and it stayed that way. There was a sense of togetherness and no sorrow.

Just have a look became three hours
I wasn’t really planning to go, but I thought that I’d just have a look. Just having a look became three hours of reflection and peace, resting and enjoying the serene atmosphere.

Experiencing strength
The most difficult step for me is the take part in life again with all my heart and soul. I experienced a bit of the strength this evening which I will need.

Need for traditions and rituals
This initiative is a beautiful start of a tradition. I did not grow up with religion, but after the death of my father I sometimes have the need for traditions and rituals.

Powerlessness
I still associate death with powerlessness, because 58 chemotherapy treatments could not save my husband. However, Allerzielen Alom gave me a good feeling.

Another step
On three recent occasions I was the first to be offered condolences. It is difficult to come to grips with this. Step for step it is beginning to happen. This evening, I took another step.

Looking fear in the eye
I associate death with agony and fear, having seen my sister’s eyes when she heard that she had cancer. However, this evening I had the feeling that she is in a good place.

Doing thing
I had my doubts about going because I had not yet lost someone really dear to me. However, my children and I really enjoyed it, in particular, because we could do things ourselves, plant bulbs, make a wish, and float a candle in the pond.

The loved one was still present
I was moved seeing whole families at the graves of their loved ones: chatting, eating, cosy, as if loved one was still present.

SMS
I placed a candle by the grave of the father of a girlfriend of mine because it was so dark. I sms-ed this to her. “How sweet! 🙂” she sms-ed back. Then I walked to my grandfather’s grave, through the leaves along the laundry line. What a wonderful feeling!

A strong arm
One of the women offered me an arm as I walked back from the Papenberg in the dark. We walked steadily, talking. The contact was good. It was heartwarming and one of the most beautiful moments.

Liberation
I felt liberated. Suffering can be eased by sharing. It begins with the wonderful carpet of leaves which you walk through at the entrance, and the laundry line with all the relationships which tend to “dry up”.

The presence of the deceased
It felt as if my husband was walking next to me. He would have enjoyed it.

Children
I was deeply moved at how busy my children were preparing a floating candle in memory of their mother.

Children
De teksten in de ‘kamers van het Hiernamaals’ waren bijzonder, we hebben met elkaar heel intens overwogen waar we de kaars zouden plaatsen, uiteindelijk heeft mijn kleindochter van 10 jaar de keuze bepaald.

Een groots gevoel in het Hiernamaals
Het Hiernamaals waar je zo geconcentreerd een plek kon zoeken  voor je lichtje gaf een het hele sterke gevoel van: IETS GROOTS, HET AL op die plek, en mijn nietige ik.

Lachen in het Hiernamaals
Het ‘Hiernamaals’ waar je met een kaars bewust een plek gaat zoeken voor een dode, bracht ontroering maar ook lachgevoel:  een plek voor ‘Woelratten’ of iets dergelijks.

Plek geven
Bij het ‘Hiernamaals’ besloot ik een kaars voor mijn vader, die zes jaar geleden overleden is, neer te zetten. Een bijzonder moment: om zonder woorden nog niets naar hem uit te spreken, en om hem nu een plaats te geven die ik hem toen niet kon geven.

Plek voor opa
In het hiernamaals was het gezellig. De kinderen waren druk een plek voor opa aan het zoeken. Het voelde goed om  die kinderen actief bezig te zien met de dood.

Guides
Ik ervoer rust, vooral  doordat degene die op het kruispunt bij de Papenberg en het Hiernamaals stond, zei: “Gaat u eerst maar even tot rust komen in het Hiernamaals.”

Andermans kerkhof
Ik vond het een raar idee om ‘andermans’ kerkhof op te lopen. ‘Dat doe je toch niet.’ Maar dat was niet terecht. Door alle lichtjes en een pad dat te volgen was, werd het ook een plek voor mij.

Muziek bij het graf van mijn man
Ik was blij getroffen dat er op de hoek bij het graf van mijn man muziek gemaakt werd.

Trumpet
The sounds of the trumpet in the distance, in the damp darkness, magnificant!

Subtle
The musicians seemed to know exactly what they could add with their instruments. So subtle, actually, so loving.

Nieuwe kracht aanblazen
Er stonden twee mannen op blaasinstrumenten ‘verscholen’ tussen de bomen te spelen. Er was weinig licht. Ik vond het op aanblazen van nieuwe kracht lijken. Iets als; het wordt nacht, maar ons geluid zal je er doorheen dragen of leiden.

My grandfather
My grandfather passed away six weeks ago. We set up a music stand with torches next to him, along with the book of poems we had collected for his birthday. Really fantastic!

A beautiful lane
Het inspireerde mij zodanig dat ik het paadje waar mijn echtgenoot begraven ligt en dat net buiten het verlichte gebied viel een paar kaarsjes heb aangestoken. Ik heb waxinelichtjes neergezet op de graven rondom het graf van Willem en het werd een mooi laantje met lichtjes in het donker.

Gold leaf on the grave
Ik zong voor mijn onlangs overleden dochter – 34 jaar oud werd ze met haar fiets overreden door een vrachtwagen. Bij het zingen kwamen veel weggestopte tranen vrij. We brandden kaarsen en strooiden bladgoud op haar graf. Tot ver na 11 uur bleven we met wijn en hapjes bij het graf. Er was veel ruimte voor mijn verdriet.

Graf eindelijk gewijd
Ik wilde al jarenlang het graf van mijn moeder laten wijden en had nu eindelijk een prachtige gelegenheid hiervoor gevonden. Ik heb een priester gevraagd dit te doen. De sfeer tijdens dit gebeuren was onvergetelijk en ik ben hier heel dankbaar voor.

No longer so angry
Bij de plaatsing van een lichtje bij de plek voor vaders werd ik emotioneel. Ik dacht dat ik nog boos op hem was, maar ik kwam er achter dat het reuze meeviel.

A rose
I walked by my son’s grave again; someone had layed a rose there!

A missed funeral
Een intens emotioneel moment was het zingen van de naam van een dierbare overledene. Ik heb daar dankbaar gebruik van gemaakt en ging daarvoor rustig zitten bij de vuurcirkel. Toen klonk heel ingetogen en heel helder uit vijf kelen: “Philippe… mijn geliefde…” Zó mooi, en ik werd er heerlijk rustig door.
Dit was voor mij een ritueel dat ik kon beleven in de plaats van de begrafenisrituelen die ik 4 jaar geleden helaas heb moeten missen; mijn vriend was al begraven toen ik van zijn overlijden hoorde.

Unearthly song
De grote cirkelvormige vuurplaats waar de namen van overleden dierbaren werden gezongen, maakte op ons diepe indruk. De sfeer leek bijna onaards. Toen de naam van ons zoontje Vincent werd gezongen, kwamen toch weer de tranen.

Consoled by strangers
To here my Dick’s name being sung in such a beautiful setting; enough for a huge stream of tears. It was nice to be consoled by a complete stranger, a gentleman.

Eternity
De tweestemmig gezongen namen bij de vuurkring is zo’n bijzondere combinatie. Het overstijgt het materiele bestaan. Ze lijken hiermee voor de eeuwigheid bestemd. Alsof ze gewonnen hebben van de dood.

Paul, I’m thinking of you
Ik schreef op een briefje: ‘Lieve Paul, ik denk aan jou’ en gaf dat aan de zangeressen die dit zingend brachten. Ik begon direct te huilen, de tranen stroomden over mijn wangen. Ik was er nog door geroerd, ook door de mooie enscenering met het vuur.

Wegzweven in de wolken
De krullende wolken in de schijnwerper was fascinerend. Op die plek met het gezang gaf het een fijn gevoel. Ik zweefde als het ware op de rookwolken mee in gedachten naar alles en iedereen.

For everyone
A very good initiative, in particular because it was not organised via the church, and was thus accessible to everyone.

The long path
For me, death is associated with light and eternity. This was reflected for me in the long path marked with the small lamps. It lasted forever.

Burned out
De brandende paraffine afbeelding van een kind temidden van de herfstbladeren hielp mijn me te verzoenen met de eindigheid van het menselijke leven: op een bepaald moment zijn wij allen opgebrand.

Not a good feeling
Wij en een paar anderen wilden snel weg bij de paraffine beelden bij de kindergraven weg.  De beelden waren kind groot en de lichtjes die daarin branden gaven geen goed gevoel.

Hard confrontation
Het moment wat ik het bijzonderst vond, was in de hoek bij alle kindergrafjes met het wassen kinderbeeld wat brandde op verschillende plekken, liggend op de grond.
Het trof mij dat het beeld brandde; eerst vond ik het te grof, maar door de directe, harde confrontatie, ben ik juist geraakt en er over na gaan denken. Het maakte dat ik stil stond.

Mail
I saw children who lost their mother or father and could now send them ‘mail. It was reallly good to be able to this all in so close.

Too emotional
I found the ‘personal notes’, such as mail which could be sent and name singing too emotional. I couldn’t handle it because I was alone.

Busy with him the whole evening
I remembered by husband who passed away in June. It was still so fresh, that I walked around the whole evening crying, in particular when his name was sung at the circel of fire. However, it was consoling to be ‘busy’ with him the whole eveing.

Balsem voor de ziel
Omdat ik het zo geweldig vond, heb ik een vriendin die in augustus haar man verloor, meegesleept naar Schagen en ook daar heb ik  genoten. Balsem voor je ziel, zo’n avond.

Open
I approached a woman who sat alone by a grave. She had decorated her son’s grave; she told me that she had worked on it the whole afternoon in the sun. It had been good for her.
This meeting moved me deeply. I also saw a man by a tiny grave. I stood next to him; he told me that his 8 month old daughter lay there. It is extraordinay how open these people were about their departed.

Once a year
I find it wonderful to commemorate the dead one day a year. It is too difficult to pause every month for every anniversary of one who has passed.

Every year in every cemetery
Dit moet op elke begraafplaats plaats vinden. Dit moet een dag worden net zoals Kerst, waar heel Europa en verder de doden herdenkt. Het taboe, dat een begraafplaats eng is, moet weg. Ik kom volgend jaar weer en vertel mijn belevenissen aan iedereen in mijn omgeving.

Lang kijken naar lang licht
De blauwe lichtbundel naar de ‘Hemel’, daar moest ik lang naar kijken.

Walmen
Ik vond de vuren teveel walmen. Bij de binnenkomst hing een flinke roet en koolmonoxide wolk. Dat moet anders kunnen, want het is niet bepaald milieuvriendelijk.

Het was te ruiken
Al op meters afstand van de begraafplaats was de lucht van vuur te ruiken. Het gaf een gevoel dat er iets bijzonders en machtigs stond te gebeuren.

Open fire
I always think of the dead by an open fire. The fire and the music fit well with my feelings about those passed.

Everyone loses someone
The laundry line with the ‘titles’ of people was confronting but also clear: everyone loses someone, and in this way, you also think about others.

Direct beeld
Ik vond de waslijn het meest ontroerend, direct en confronterend. het was voor mij het meest directe beeld van het verlies van al die mensen daar liggen en anderen hebben achtergelaten.

He lies near the laundry line
My son lies alongside a beautiful pathway, near the laundry line which was hung up during Allerzielen Alom. Nice, light, with texts over those who lie here.

No more laundry lines please
If you plan to follow up on this project, please do not use laundry lines again. I found that disgusting. I also do not appreciate eating in a cemetry.

I wish
My mother passed away suddenly three months ago (72). And my niece found out three weeks ago that she is terminally ill and will also die soon. I placed a wish at the cabinet of wishes that mother will care for her.

Next year a photograph
The effect a photograph projected on melting ice brought up an undescribable feeling. Next year I hope to indeed send a photograph. Now it was too last minute.